زنگ خطر حذف مسجد جامع عباسی اصفهان از میراث جهانی یونسکو

میراث جهانی یونسکو در ایران شامل ۲۶ مورد از مکان‌های تاریخی-فرهنگی و طبیعی است که در یونسکو به ثبت رسیده‌اند. این فهرست شامل ۲۴ مورد از میراث فرهنگی و ۲ اثر میراث طبیعی است. میراث جهانی نام پیمان‌نامه‌ای بین‌المللی است که در تاریخ ۱۶ نوامبر سال ۱۹۷۲ به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسیده و موضوع آن، حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر است که اهمیت جهانی دارند و متعلق به تمام انسان‌های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص هستند. در میان انبوهی از ابنیه ارزشمند تاریخی اصفهان، مجموعه میدان نقش‌جهان شامل میدان، مسجد جامع عباسی و مسجد شیخ لطف‌الله، بازار و کاخ عالی‌قاپو به همراه مسجد جامع اصفهان و هم‌چنین کاخ چهلستون سه اثر تاریخی هستند که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت‌شده‌اند. در این میان، مجموعه میدان نقش‌جهان در میان تمام آثار تاریخی ثبت‌شده با چالش‌های بیشتری روبه‌رو شده و درخطر حذف از این فهرست مهم و جهانی بوده است. میدان نقش‌جهان یک‌بار به دلیل ارتفاع و تعداد طبقات برج جهان‌نما که در مجاورت این مجموعه تاریخی است درخطر حذف از میراث یونسکو قرارگرفته بود که خوشبختانه با کاهش تعداد طبقات و ارتفاع برج جهان‌نما این موضوع حل‌وفصل شد اما پس از سال‌ها مجددا یکی از مساجد این میدان یعنی مسجد جامع عباسی به دلیل مرمت غیراصولی درخطر حذف از فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد.

زنگ خطر حذف مسجد جامع عباسی اصفهان با خبرساز شدن ایراد‌های جبران‌ناپذیر در مرمت غیراصولی و از بین رفتن قرینگی گنبد، ایجاد اعوجاج در سطح بیرونی گنبد و چین‌خوردگی در سطح گنبد به صدا درآمد و علیرضا ایزدی مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان نیز به‌تازگی نسبت به حذف مسجد جامع عباسی از فهرست میراث جهانی یونسکو به دلیل تخریب و مرمت غیراصولی که موجب تخریب گنبد این مسجد شده هشدار داده است.

میدان نقش‌جهان در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ به شماره ۱۰۲ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در اردیبهشت ۱۳۵۸ به شماره ۱۱۵ جزء نخستین آثار ایرانی بود که به‌عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت جهانی رسید. نخستین اثر ایرانی ثبت‌شده در میراث جهانی یونسکو، این روزها حال خوشی ندارد و گنبد دو مسجد مهم آن مسجد جامع عباسی و مسجد شیخ لطف‌الله در مرمت آسیب‌دیده‌اند و سبب نگرانی دلسوزان و کارشناسان میراث فرهنگی شده‌اند. بااین‌حال با تشکیل شورای عالی نظارت بر مرمت گنبد مسجد جامع عباسی و وعده عکاسی و کارتوگرافی‌ها (نقشه‌نگاری) طی یک هفته یا ۱۰ روز آینده و حضور متخصصین سازه و مرمت در شورای عالی نظارت بر مرمت گنبد مسجد جامع عباسی، کورسوی امیدی است که امید است بخشی از آسیب مرمت غیراصولی قبلی را جبران کند.

حذف مسجد جامع عباسی اصفهان از فهرست میراث جهانی یونسکو ضرری جبران‌ناپذیر برای شهر تاریخی و جهانی اصفهان است، بناهای تاریخی امانتی از گذشتگان هستند که حفظ و نگهداری آن‌ها وظیفه مهمی است، میراثی که بی‌توجهی به آن‌ها تاوان سنگینی برای آینده اصفهان خواهد داشت.